Дәмелі Құсайынқызы 1938 жылы Батыс Қазақстан облысы, Сырым ауданы, Жосалы ауылында дүниеге келген. 1956 жылы Бұлдырты орта мектебін бітіреді. Дәмелі Құсайынқызы он саусағынан өнер тамған іскер. Әрі ақын, әрі батыр ана. Бір басына біраз өнерді жинақтаған Дәмелі Құсайынқызы өлең де жазады, өзі жазған өлеңдеріне саз шығарып, оны домбырамен орындап та жүр.
Дәмелінің Орынбор қаласындағы «Южный Урал» полиграфиялық-баспа кешенін 2002 жылы «Әже», 2005 жылы «Мұра» атты екі кітабы басылып шықты. Бұл кітаптарды ауданның барлық кітапханаларынан табуға болады.
Әдебиеттер:
Құсайынқызы Д. Әке: өлеңдер жинағы. – Ақсай, 2002. – 127 б.
Құсайынқызы Д. Мұра: қолдан жазған қолтанбалар жинағы. – Ақсай, 2005. – 126 б.
Құсайынқызы Д. Өнер өрге өрлетеді. – Ақсай, 2007. – 126 б.
Құсайынқызы Д. Із: өлеңдер. – Ақсай: «Бөрлі жаршысы – Бурлинские вести» баспасы, 2010. – 164 б.
Құсайынқызы Д. Өлең өлкесінде: өлеңдер. – Ақсай, 2010. – 213 б.
Құсайынқызы Д. Жан жарығы. – Ақсай: «Бөрлі жаршысы – Бурлинские вести» баспасы, 2011. – 163 б.
Құсайынқызы Д. Тұлғалар. – Ақсай: «Бөрлі жаршысы – Бурлинские вести» баспасы, 2013.-260 б.
Құсайынқызы Д. «Елбасы Отанына күн сыйлады!»: өлең // Орал өңірі. – 2012. – 1 желтоқсан. – Б. 8.
Құсайынқызы Д. Қайысты қалың елдің қабырғасы: өлең // Орал өңірі. – 2013. – 10 қаңтар. –Б. 6.
Кусайынкызы Д. Қолтаңба: өлеңдер / ред.: М. Сүлеймен, А. Сейтенова; дизайнер А. Жұмаділов. – Алматы: 2016. – 263 б.: суретті. – текст на русс. языке с. 48 – 50.
*****
Құсайынқызы Дәмелі: өмірдерек // Ел тұлғалары. – Алматы: Арыс, 2011. – Б. 76.
Құсайынқызы Дәмелі: өмірдерек // Бөрлі ауданы: энциклопедия. – Ақсай: «Бөрлі жаршысы» баспасы, 2006. – Б. 74.
Нұрғалиева А. Алғыс арқалаған ана // Орал өңірі. – 2015. – 17 наурыз. – Б. 5.
Жұбаниязова Г. Дәмелі апайдың текеметтері // Орал өңірі. – 2016. – 13 ақпан. – Б. 7.
Түсіпқалиев М. Өнер мен өлеңді қатар өрген: қолөнер шебері, “Батыр ана”, ақын Дәмелі Құсайынқызы 80 жаста // Қазақстан әйелдері. – 2018. – №2. – Б. 4 – 5.